Baskasetur
Árið 2020 kom fram hugmynd í átakinu Áfram Árneshreppur um Baskasetur á Djúpavík þar sem hægt væri að fræðast um tengsl Baska og Íslendinga. Hótel Djúpavík hefur um árabil haft umsjón með gömlu síldarverksmiðjunni og sinnt viðgerðum á verksmiðjunni og tönkunum. Baskavinafélagið fór í samstarf við Hótel Djúpavík og varð niðurstaðan sú að verkefnið hlaut haustið 2022 styrk að upphæð 200.000 evra, eða um 30 milljónir króna frá Evrópusjóðnum Creative Europe í samstarfi við Háskólasetur Vestfjarða, Haizebegi í Bayonne, Albaola í Pasaia og fleiri aðila. Í gömlu síldartönkunum í Djúpavík verður sögusýning um samskipti Íslendinga og Baska. Einnig verður þar eftirlíking af léttabát eða „txalupa“ sem siglt var á í land úr skipunum sem liggja á botni Reykjarfjarðar. Skipasmiðir frá Albaola í í Pasaia leiðbeina við smíði léttabátsins.
Samstarfsaðilar frá franska og spænska hluta Baskalands komu hingað til lands og var í ágúst 2023 á kynningarviðburð Baskaseturs í Djúpavík. Tónleikar voru á vegum tveggja hljómsveita frá Bayonne í Frakklandi, HABIA tríóisins og Txalaparta dúósins, sem fluttu baskneska tónlist í gömlu síldarverksmiðjunni og í einum tankanna. Ólafur J. Engilbertsson formaður Baskavinafélagsins, Héðinn Ásbjörnsson formaður Baskaseturs og Þórarinn Blöndal sýningahönnuður kynntu verkefnið og sýningarhugmyndina. Kynntur var fyrsti áfanginn að Baskasetri þar sem smiðir frá Albaola í SanSebastian á Spáni leiðbeina við að smíða baskneskan léttabát, „txalupa“. Mikel Leoz og Enara Novillo kynntu Albaola fornbátasafnið og bátasmíðakennslu þeirra. Denis Laborde hjá Haizebegihátíðinni í Bayonne flutti erindi um baskneska tónlist. Elfar Logi Hannesson leiklas hluta úr leikriti eftir Tapio Koivukari um Ariasman. Grunnskólanemar frá Hólmavík og Drangsnesi sáu um uppsetningu á verkstæði í gerð hljóðfæra úr rusli og léku með aðstoð basknesku listamannannna á hljóðfærin og á „txalaparta“, ásláttarhljóðfæri, sem var gert á staðnu
Í október 2023 var haldið málþing í fornbátasafninu og skipasmíðastöðinni Albaola í Pasaia í Baskalandi Spánar. Yfirskrift málþingsins var „Baskneski hvalveiðibáturinn, uppruni iðnaðarhvalveiða.“ Bjarni F. Einarsson fornleifafræðingur var á málþinginu með erindi um leitina að basknesku hvalveiðiskipunum sem fórust í Reykjarfirði á Ströndum í september 1615 og lýsisframleiðslu á Íslandi frá upphafi vega. Ásdís Thoroddsen sagði frá íslenska súgbyrðingnum og sýndi kvikmynd sína Súðbyrðingur – Saga báts. Aðrir sem tóku til máls á málþinginu af Íslands hálfu voru Ólafur J. Engilbertsson formaður Baskavinafélagsins, Héðinn Birnir Ásbjörnsson formaður Baskaseturs og Alex Tyas verkefnisstjóri hjá Háskólasetri Vestfjarða. Af hálfu heimamanna voru með erindi Xabier Agote, forstjóri Albaola, Xabier Alberdi forstjóri Baskneska Sjóminjasafnsins, Ander Arrese kvikmyndagerðarmaður, Álvaro Aragón Ruano sagnfræðingur, Beñat Egiluz Miranda neðansjávarfornleifafræðingur og Maurizio Boriello þjóðfræðingur og bátasmíðakennari frá Ítalíu. Aðrir erlendir fræðimenn sem þátt tóku voru Toby Jones fornleifafræðingur frá Bretlandi, Brad Loewen mannfræðingur frá Kanada ogPeter Bakker málvísindamaður frá Danmörku. Einnig ávörpuðu málþingið Teo Alberro Bilbao borgarstjóri Pasaia og Maria José Bilbao ræðismaður Íslands í Baskalandi. Tveir íslenskir bátasmiðir, Hafliði Aðalsteinsson og Einar Jóhann Lárusson voru svo á námskeiði hjá Albaola í gerð basknesks léttabáts, svokallaðs „txalupa“, sem verður á sýningu Baskaseturs í Djúpavík.
Dagana 7.-8. júní 2024 verður opnaður fyrri áfangi sýningar Baskaseturs í gömlu síldartönkunum á Djúpavík í samstarfi við Háskólasetur Vestfjarða og aðila í Baskahéruðum Spánar og Frakklands. Nú er Hafliði Aðalsteinsson ásamt Einari Jóhanni Lárussyni að hefja smíði „txalupa“ léttabáts eftir teikningum frá Albaola og verður báturinn fluttur norður á sýninguna. Haldið verður í Djúpavík málþing á ensku um sögu Baska á Íslandi þessa daga, 7. og 8. Júní.
Baskasetur er samstarfsverkefni Baskavinafélagsins, Háskólaseturs Vestfjarða, Albaola á Spáni, Haizebegi í Frakklandi og Hótels Djúpavíkur sem hýsir væntanlegt Baskasetur. Verkefnið hlaut styrki frá Creative Europe, Brothættum byggðum á vegum Byggðastofnunar, Fjórðungssambandi Vestfirðinga og Uppbyggingarsjóði Vestfjarða.
Minningarskilti um Spánverjavígin afhjúpað í Ögri
Laugardaginn 10. október voru liðin 400 ár frá því Ari Magnússon sýslumaður kallaði saman lið í Ögri til aðfarar gegn Böskum sem höfðu komið sér fyrir í Æðey og á Sandeyri á Snæfjallaströnd. Vegna slæms veðurs hélt liðið ekki til Æðeyjar fyrr en þann 13. október. Það kvöld og aðfararnótt þess 14. október 1615 voru 18 Baskar vegnir í Æðey og á Sandeyri, og mun þetta að líkindum mannskæðasta
atlaga hérlendra yfirvalda gegn óvelkomnum útlendingum frá því að eiginlegt ríkisvald komst hér á á árunum 1262 til 1264. Er sagt að lík skipstjórans, Martins de Villafranca, sé dysjað í Ögurhólmum, en það mun hafa rekið þangað. Er þar síðan kölluð Bullufrankagjá.
Baskavinafélagið á Íslandi, Ögur ehf, Sýslumaðurinn á Vestfjörðum og Súðavíkurhreppur stóðu að gerð skiltis um Spánverjavígin sem var afhjúpað við athöfn í Ögri laugardaginn 10. október 2015. Skiltið byggir á efni sýningar Basakvinafélagsins um Spánverjavígin í samstarfi við Mennta- og menningarmálaráðuneytið, Vaxtarsamning Vestfjarða, Uppbyggingarsjóð Vestfjarða og fleiri. Aðalhöfundur texta er Sigrún Antonsdóttir. Guillermo Zubiaga gerði teikningar. Aðalsteinn Svanur Sigfússon gerði kort og Úlfur Kolka og Ólafur J. Engilbertsson sáu um hönnun.
Opnun sýningar og útgáfu fagnað í Baskalandi föstudaginn 17. júlí
Föstudaginn 17. júlí var dagskrá í San Sebastian/Donostia í Baskalandi þar sem sýningin um Spánverjavígin var opnuð á basknesku, kynnt þrítyngd útgáfa Spánverjavíganna (á basknesku, spænsku og ensku) og flutt ávörp.
Dagskrá má finna hér
Sýning um Spánverjavígin opnuð
Laugardaginn 4. júlí kl. 16, var opnuð sýning um Spánverjavígin 1615 í Edinborgarhúsinu á Ísafirði í tilefni af því að 400 ár eru í haust liðin frá þessum atburðum. Þetta aðeins ein af mörgum opnunum sýningarinnar, en 6. júlí verður hún hún sett upp í Dalbæ á Snæfjallaströnd, um miðjan júli í Byggðasafni Strandamanna og Húnvetninga á Reykjum í Hrútafirði og svo verður hún sett upp á basknesku í Aquarium í Donostia í Baskalandi 17. júlí. Í ágúst verður sýningin opnuð í Þróunarsetrinu á Hólmavík og loks í Þjóðarbókhlöðunni í september.Fólkið á bak við tjöldin
Hér má sjá nokkra aðstandendur og þáttakendur á alþjóðlegri ráðstefnu um Spánverjavígin í Þjóðarbókhlöðu 20.- 21. apríl 2015 samstarfi Baskavinafélagsins við Gipuzkoa-hérað, Basknesku Etxepare stofnunina, Center for Basque Studies University of Nevada, Reno, Barandiaran Chair for Basque Studies University of California, Santa Barbara, Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur og Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn.