Um félagið

Baskavinafélag – stofnfundur 20. febrúar 2012 á ræðismannaskrifstofu Spánar
Markmið þessa fundar var að kanna áhugann á að stofna til vináttufélags Íslendinga og Baska og/eða alþjóðlegra samtaka fræðimanna og áhugafólks um hvalveiðar og þróun alþjóðasamskipta, tungumála og viðskipta á Norður-Atlantshafi fyrr á öldum. Hugmyndin er að koma upp vefsíðu, gefa Spánverjavígin 1615 út á spænsku og ensku og skipuleggja ráðstefnu, koma á tengslum við Baska, setja upp sögusýningu, kanna tengsl Íslendinga og Baska í gegnum örnefni, lingua franca ofl., hafa minningarathöfn, afhjúpa minnisvarða og skipuleggja leiðsagnir á söguslóðir Spánverjavíganna þegar 400 ár verða liðin frá þeim árið 2015.

Á fundinn mættu 18 manns. Eftirtaldir voru kosnir í stjórn: Magnús Rafnsson, Margrét Jónsdóttir Njarðvík,  Ólafur Engilbertsson, Ólafur Hannibalsson, og Sjón.

Aðdragandinn: Sýning og málþing um Spánverjavígin 1615
Helgina 24.-25. júní 2006 var haldið málþing í Dalbæ á Snæfjallaströnd á vegum Snjáfjallaseturs og verkefnisins Vestfirðir á miðöldum í samstarfi við Sögufélag Ísfirðinga, Strandagaldur og Náttúrustofu Vestfjarða um Spánverjavígin sem áttu sér stað árið 1615. Á málþinginu var samskiptum Íslendinga og Baska á 17. öld gerð skil; fornleifarannsóknum sem tengjast samskiptum þjóðanna, sögulegum forsendum Spánverjavíganna, eftirmálum þeirra og samhengi við aðra atburði þessa tíma, hvalveiðum Baska og viðskiptatungumálinu lingua franca, útbreiðslu þess og þýðingu fyrir samfélag þess tíma.

Jón Þ. Þór var fundarstjóri, Magnús Rafnsson, fjallaði um Jón lærða og fornleifafund í Steingrímsfirði, Jónas Kristjánsson, fjallaði um útgáfu ritsins um Spánverjavígin, Torfi Tulinius, fjallaði um það hvort Spánverjavígin hafi verið fjöldamorð, Már Jónsson, fjallaði um Spánverjavígsdóma Ara í Ögri, Selma Huxley fjallaði um sögu Martins de Villafranca, Michael Barkham, fjallaði um hvalveiðar Baska við Nýfundnaland, Trausti Einarsson, fjallaði um hvalveiðar Baska við Ísland og spænsk-enska ritið Itsasoa, Sigurður Sigursveinsson, fjallaði um Spánverjavígin eins og þau birtust í “Sannri frásögu” Jóns lærða og Henrike Knörr, fjallaði um viðskiptatungumál sem þróaðist í samskiptum þjóðanna. Ársrit Sögufélags Ísfirðinga 2006 var helgað málþinginu og eru þar birtir allir fyrirlestrarnir.

Á Jónsmessukvöldvöku á laugardagskvöldinu flutti Steindór Andersen valdar rímur úr Víkingarímum sem fjalla um Spánverjavígin og Elfar Logi Hannesson flutti frumsaminn leikþátt, Áfram Spánn, sem byggir á upplifun Jóns lærða á Spánverjavígunum. Á sunnudeginum var vettvangsskoðun með leiðsögn í Æðey og Ögur. Málþingið tókst vel í alla staði og var rætt um áframhaldandi samstarf um að kanna betur samskipti Íslendinga og Baska í byrjun 17. aldar. Sýning um Spánverjavígin var einnig opnuð við þetta tækifæri á Snæfjallaströnd, farandsýning sem var svo einnig sett upp í sal Strandagaldurs á Hólmavík.

Á Strákatanga í Steingrímsfirði á Ströndum hefur staðið yfir fornleifauppgröftur á undanförnum árum sem Ragnar Edvardsson hefur stýrt í samstarfi við Strandagaldur, Magnús Rafnsson og Sigurð Atlason. Þeir hafa verulegan áhuga á samstarfi. Þeir hafa verið í sambandi við baskneskar rannsóknir í vesturhluta Bandaríkjanna og Baskalandi og mættu á þeirra vegum á ráðstefnu um hvalveiðar Baska á Norður-Atlantshafi fyrir ári í Kaliforníu. Meðal þeirra sem að þeirri ráðstefnu stóðu eru Interdisciplinary Humanities Center, Barandiarán Chair of Basque Studies við University of California Santa Barbara og Etxepare Institute. Þar fyrir utan hafa þeir verið í sambandi við Baska frá San Sebastian, við hollenska rannsóknaraðila að hvalveiðum á sautjándu öld, svo sem Louwrens Hacquebord við háskólann í Groeningen, við NABO og fleiri. Allt tengist þetta rannsóknarvinnu þeirra undanfarin ár. Einn angi af þessu samstarfi er bók sem kemur út á árinu, gefin út í samstarfi Santa Barbara skólans og Strandagaldurs. Þar eiga Ragnar og Magnús báðir greinar, Ragnar um fornleifafræðilegu hlið málanna og Magnús um samskipti Íslendinga og Baska, m.a. með vísun í þjóðsögur og örnefni. Auk þess starfaði Magnús sem yfirlesari að enskri þýðingu að Sannri frásögu Jóns lærða sem verður í bókinni. Við þetta má bæta því sem allir viðkomandi eru sammála um að hafa hljótt um þar til bókin kemur út en það er fræðileg útgáfa á fjórða basknesk-íslenska orðasafninu sem er nýlega fundið.

Það er ýmislegt þegar í gangi á Ströndum sem tengist Spánverjavígunum og annað á umræðustigi svo sem sýning um hvalveiðarnar og móttaka á hvalveiðisvæðið að Strákatanga 2015. Þá má nefna að á planinu er heimsókn til Baskalands til að koma á enn frekara samstarfi við þarlenda nafngreinda fræðimenn og í sumar fer fornleifauppgröftur á nýtt stig, þe. fyrsta þrepið í að grafa upp aðra hvalveiðistöð í Kaldrananeshreppi. Það er því augljóst að áhugi Strandamanna á að færa þetta lengra er fyrir hendi.

Tapio Koivukari, finnskur rithöfundur hefur ritað skáldsöguna “Ariasman” sem er vísun í Ara í Ögri, og er Sigurður Karlsson að þýða bókina sem fjallar einmitt um Spánverjavíg og samskipti Baska og Íslendinga.

Tapio líst mjög vel á að stofna Baskavinafélag og vonar að hann geti orðið að liði á einn eða annan hátt. Og heldur að bókin sín gæti komið að notum til framdráttar þessu málefni.

Hann nefnir að áhugi sé um þetta málefni meðal fræðimanna, einn með fremstu sagnfræðinga um útgerðasögu Baskanna er Michael Barkham, búsettur í San Sebastián í Baskahéraðinu eða í Donostia í Euskal Herria eins og það hljómar á basknesku.

Svo má nefna Xabier A. Irujo, sem segja má að sé “Vestur-Baski” (með tilvísun í  Vestur-Íslendinga) en hann býr í Nevada. Hann vill gjarnan vera í samstarfi og segir að þeir séu að velta fyrir sér hvað ætti að gera í tilefni 400 ára afmælis atburðarins.

Xabier og Viola Miglio í Santa Barbara-háskóla stóðu fyrir ráðstefnu í fyrra.

Og þar tók líka þátt Kendra Wilson, sem er málfræðingur og hefur áhuga á verslunarmáli Baska og Íslendinga, lingua franca.

En aðalmaðurinn í Euskal Herria að mati Tapios er tvímælalaust Xabier Agote, formaður Albaola Elkartea, fornbátaslipps í Pasaies, eða Donibane Sanjuan. Þeir eiga u.þ.b. 30 báta eða eftirlíkingar, mismunandi gerðir sem Baskar hafa notað gegnum tíðina. Þeir eiga  tvær eftirlíkingar af hvalveiðibátum sem voru notaðir á 16. og 17. öld og hafa farið í leiðangur til Nýfundnalands og róið þessum bátum og eru einnig að skipuleggja leiðangur til Íslands af þessu tilefni.

Þeir eru að smíða eftirlíkingu af hvalveiðiskipi San Juan sem sökk í Red Bay, Labrador, eða Buturas í Terranova einhverntíma á 16. öld.

Skipið á að vera tilbúið fyrir 2016 þegar Donostia verður menningarborg Evrópu.

Tapio bendir einnig á sjóminjasafnið í San Sebastian, Donostiako Untzi Museoa.

Af þessu má sjá að margt er þegar í gangi til að minnast Spánverjavíganna 1615 og til að halda uppi tengslum við Baska, en þessi fundur var haldinn fyrst og fremst til að stilla saman strengi í tilefni af því að 2015 verða 400 ár liðin frá þessum atburðum.